Θεά Αφροδίτη

  Η Αφροδίτη κατά την αρχαία ελληνική μυθολογία και θρησκεία είναι η θεά του έρωτα, της ομορφιάς, της σεξουαλικότητας, της ηδονής και της τεκνοποίησης. Η Αφροδίτη ήταν περισσότερο θεά της ομορφιάς και του ηδονικού έρωτα και σπανιότερα προστάτευε τη συζυγική ζωή. Ιερά της σύμβολα ήταν τα λευκά περιστέρια. Μάλιστα ένα ζευγάρι από τα πουλιά αυτά έσερνε το άρμα της. Άλλα σύμβολά της ήταν το μήλο, η παπαρούνα, το άνθος της ροδιάς, το τριαντάφυλλο, η μυρτιά και η ανεμώνη. Όπως συμβαίνει με πολλές αρχαιοελληνικές θεότητες, υπάρχουν περισσότεροι του ενός μύθοι αναφορικά με την προέλευσή της. Σύμφωνα με τον Όμηρο είναι κόρη του Δία και της Διώνης, γεννήθηκε στην Πέτρα του Ρωμιού, μια ακτή της Πάφου στην Κύπρο. Ο Ζέφυρος την έσπρωξε στη θάλασσα, η θεά καλλωπίστηκε και μεταφέρθηκε στον Όλυμπο. Ο Ησίοδος μας λέει πως η Αφροδίτη γεννήθηκε απ’ τον αφρό που δημιούργησαν τα γεννετικά όργανα του Ουρανού, που έπεσαν στη θάλασσα μετά τον ακρωτηριασμό του από τον Κρόνο και με τη βοήθεια του Ζεφύρου ταξίδεψε στον απέραντο Ωκεανό και κατευθύνθηκε στην Κύπρο. Παρόλο που οι εκδιδόμενες γυναίκες θεωρούσαν την Αφροδίτη προστάτιδά τους, η δημόσια λατρεία της ήταν σοβαρή, ιεροπρεπής και απέριττη. Εξαιτίας της ομορφιάς της, οι άλλοι θεοί φοβήθηκαν ότι ο ανταγωνισμός μεταξύ τους για να κερδίσουν την εύνοιά της θα οδηγούσε σε πόλεμο. Συνεπώς ο Δίας κανόνισε το γάμο της με τον Ήφαιστο, ο οποίος, εξαιτίας της ασχήμιας και των δυσμορφιών του, δεν εκλαμβανόταν ως απειλή. Η Αφροδίτη είχε, ωστόσο, πολλούς εραστές, τόσο θεούς, όπως ο Άρης, όσο και ανθρώπους, όπως ο Αγχίσης.

Λατρευτικά επίθετα της θεάς

Ουρανία - η θεα του καθαρού και νόμιμου έρωτα.
Πάνδημος - η θεά του ελεύθερου έρωτα.
Εύκαρπος - η θεά της γονιμότητας της γης.
Πελαγία, Ευπλοία, Θαλασσία - η προστάτιδα των ναυτικών.
Φιλομειδής, Χρυσείη, Ευστέφανος - θεά της ομορφιάς, ντυμένη με υπέροχα κοσμήματα και φορέματα για να γοητεύει τους ανθρώπους.

Πολλές τοπικές λατρείες της απέδιδαν διάφορα ονόματα και παραδόσεις, εντούτοις, οι Αρχαίοι Έλληνες αναγνώριζαν πως οι δοξασίες αυτές αναφέρονταν σε μία κοινή θεά, την Αφροδίτη.

Αφροδίτη και Άδωνης

Πολύ γνωστός είναι ο έρωτας της Αφροδίτης για τον ’Άδωνη, τον ωραιώτερο νέο του κόσμου. Η ιστορία ξεκινά όταν μια βασιλοπούλα της Συρίας, η Μύρρα, καυχήθηκε ότι είναι πιο όμορφη από την Αφροδίτη. Η θεά οργισμένη της προκάλεσε έρωτα για τον πατέρα της κι ενώθηκε μαζί του για δώδεκα νύχτες. Όταν συνήλθε κατάλαβε το θανάσιμο αμάρτημά της κι έτρεξε στο δάσος να κρυφτεί. Η θεά την λυπήθηκε και την μεταμόρφωσε σε δέντρο, τη γνωστή Μυρσίνη. Αργότερα ο φλοιός του δέντρου έσκασε και βγήκε ένα παιδί που πήρε το όνομα Άδωνις. Ήταν ο ομορφότερος νέος του κόσμου. Όταν γεννήθηκε ήταν τόσο όμορφος, ως βρέφος, που για να το προφυλάξει, το έδωσε στην Περσεφόνη για να το μεγαλώσει. Η Περσεφόνη όμως μαγεύτηκε από την ομορφιά του και αρνήθηκε να το δώσει πίσω. Τότε οι δυο θεές άρχισαν να μαλώνουν και ζήτησαν τη συμβουλή του Δία για να λύσουν τις διαφορές τους. Ο Δίας αποφάσισε να περνάει ο Άδωνης τέσσερις μήνες το χρόνο δίπλα στην Αφροδίτη, τέσσερις μήνες δίπλα στην Περσεφόνη και τους υπόλοιπους όπου ήθελε. Από τότε ζούσε τέσσερις μήνες στον Κάτω Κόσμο και οκτώ μήνες μαζί με την Αφροδίτη. Όταν ερχόταν η εποχή να ανέβει πάνω στη γη, η φύση τον υποδεχόταν με χαρά. Τα χωράφια γίνονταν καταπράσινα και τα λουλούδια ανθούσαν. Η Αφροδίτη εγκατέλειπε το θεϊκό της παλάτι στον Όλυμπο και ζούσε με το νεαρό αγαπημένο της μέσα στα βουνά και τα δάση. Η ένωση και ο αποχωρισμός τους γιορταζόταν με πάθος κάθε χρόνο από τις γυναίκες στα Αδώνια. Η αγάπη της για τον Άδωνη τελείωσε τραγικά. Σύμφωνα με μια εκδοχή του μύθου, η θεά λέγεται ότι βούτηξε από τον βράχο της Λευκάδας, θλιμμένη για τον όμορφο νέο.

Αφροδίτη και Αγχίσης

Ο Δίας θέλοντας να τιμωρήσει την Αφροδίτη επειδή συνεχώς με το ερωτικό της πάθος κυρίευε τους αθάνατους και τους παρέσυρε σε ερωτικές περιπέτειες με θνητούς και μετά τους περιγελούσε, αποφάσισε να την ρίξει στην αγκαλιά ενός θνητού. Έτσι καττάφερε να της προκαλέσει ερωτικό πόθο για τον Αγχίση, ένα νεαρό βοσκό πάνω στην Ίδη. ΗΑφροδίτη αισθάνθηκε ακατανίκητη έλξη για το νεαρό βοσκό κι άρχισε με την βοήθεια των Χαρίτων να στολίζεται και να καλλωπίζεται. Στο τέλος η Αφροδίτη έδεσε στη μέση της τη θεϊκή ζώνη που έκλεινε τους πόθους και τους έρωτες και πέταξε στην Ίδη. Όταν έφτασε σ’ ένα ξέφωτο του βουνού, μεταμορφώθηκε σε βασιλοπούλα για να ξεγελάσει τονΑγχίση. Όταν έφτασε στην καλύβα του και την είδε ο νεαρός βοσκός θαμπώθηκε από την ομορφιά της και κατάλαβε πως ήταν κάποια θεά. Η Αφροδίτη όμως τον έπεισε πως ήταν η κόρη του βασιλιά της Φρυγίας Οτρέα και πως την είχε φέρει ο γοργοπόδαρος Ερμήςγια να ζευγαρώσει μαζί του. Ο Αγχίσης μη μπορώντας ν’ αντισταθεί στο ερωτικό πάθος που τον είχε κυριεύσει έσμιξε με τη θεά στο κρεβάτι της καλύβας κι από την ένωσή τους γεννήθηκε ο Αινείας.

Η κρίση του Πάρη

Φημισμένη ήταν η συμμετοχή της Αφροδίτης στον Τρωικό Πόλεμο. Όταν η Αθηνά, η Ήρα και η Αφροδίτη διεκδίκησαν τον τίτλο της ομορφότερης, ο Δίας όρισε κριτή τον Πάρη. Ο Πάρης έδωσε τον τίτλο της ομορφότερης στην Αφροδίτη, με αντάλλαγμα να του χαρίσει την ομορφότερη γυναίκα του κόσμου. Αυτή ήταν η Ελένη, κόρη του Μενέλαου. Ο Πάρης πήγε στη Σπάρτη, όπου φιλοξενήθηκε στα ανάκτορα του Μενέλαου. Εκεί η Αφροδίτη εμφύσησε δυνατό πόθο στην Ελένη και αυτή ακολούθησε τον Πάρη στην Τροία. Η αρπαγή της Ελένης είχε ως αποτέλεσμα την έναρξη του Τρωικού Πολέμου.

Άλλοι μύθοι

Πολλοί μύθοι παρουσιάζουν την Αφροδίτη να βοηθά θνητούς που είχαν πέσει θύματα ερωτικού πάθους ή με κάποια χειρονομία κέρδισαν τη συμπάθειά της.

Για παράδειγμα, ένας βοσκός, ο Σέλεμνος, με την ομορφιά και τη λεβεντιά του κατάφερε να κατακτήσει τη Νύμφη Αργυρή. Έζησαν μαζί χρόνια, όταν όμως η ομορφιά του τον εγκατέλειψε και τα γεράματα τον κυρίεψαν, η αιώνια νέα και όμορφη Νύμφη τον εγκατέλειψε. Ο Σέλεμνος πέθανε από τη λύπη του. Η Αφροδίτη συγκινημένη από το ερωτικό δράμα του τον μεταμόρφωσε σε ποταμό. Όμως ο Σέλεμνος εξακολουθούσε να είναι λυπημένος και να ταλαιπωρείται από το πάθος του. Η θεά παρενέβη για δεύτερη φορά και του έδωσε το χάρισμα της λησμονιάς. Από τότε όλοι οι νέοι που λούζονταν στα νερά του Σέλεμνου ξεχνούσαν τα ερωτικά τους βάσανα.

Επίσης υπήρχε μια παράδοση στη Λέσβο σύμφωνα με την οποία ένας βαρκάρης, ο Φάωνας, δέχτηκε μετά από παράκληση της θεάς να περάσει δωρεάν στην απέναντι ακτή μια γριά. Η ίδια η Αφροδίτη μεταμορφώθηκε σε γριά για να διαπιστώσει την υπακοή του φτωχού βαρκάρη. Για να τον ανταμείψει του χάρισε ένα μπουκαλάκι με μαγικό φίλτρο. Ο Φάωνας το χρησιμοποίησε και αμέσως έγινε ο ωραιότερος άντρας της Μυτιλήνης, προκαλώντας τον έρωτα όλων των γυναικών.

Γλυφτά

«Αφροδίτη και Πάνας» ονομάζεται μαρμάρινο σύμπλεγμα, το οποίο αναπαριστά μία εύθυμη σκηνή, με τον Πάνα να πλησιάζει αδέξια τη θεά Αφροδίτη, που ετοιμάζεται για το λουτρό της -κάτι που φαίνεται από το μαντίλι με το οποίο έχει μαζέψει τα μαλλιά της- ενώ ο Έρωτας με τη μορφή μικρού παιδιού, τον απομακρύνει. Η θεά προσποιείται ότι απειλεί τον Πάνα με το σανδάλι της, με μια παιχνιδιάρικη χειρονομία φιλάρεσκης ανωτερότητας.

 Η Αφροδίτη της Μήλου είναι ένα πολύ γνωστό μαρμάρινο άγαλμα, της ελληνιστικής εποχής, το οποίο βρέθηκε την άνοιξη του 1820 σε αγροτική περιοχή της Μήλου, σε θέση αρχαίου οικισμού, από έναν αγρότη.

Μαρια Κυριτση
Βασιλικη Σαλαπατα

Γιωργος Μουστακας